Internetowe zagrożenia. Oszusta zawsze da się namierzyć

Kupowanie w Internecie stało się nawykiem, a w dobie epidemii Covid-19 wygodnym zabezpieczeniem przed zakażeniem się na zakupach tradycyjnych. Wielu jednak nadal z obawą patrzy na tę możliwość.

Bo ludzie niekiedy obawiają się płacenia w ciemno komuś, kogo się nie zna i pewnie nigdy nie zobaczy. Nie są to obawy wyssane z palca. W obrocie są miliony paczek – ale od czasu do czasu zdarza się oszust. Dobra wiadomość jest taka, że zawsze organy ścigania są w stanie taką osobę namierzyć. Trzeba tylko fakt oszustwa zgłosić na policję.

Przykłady jak bardzo organy państwa współpracują w tropieniu oszustów z instytucjami związanymi z obrotem internetowym, znajdujemy na naszym rodzimym, łowickim podwórku. Konkretnie w Sądzie Rejonowym w Łowiczu.

Spraw z artykułu 286 par.1 kodeksu karnego – a on właśnie traktuje o przestępstwie oszustwa – jest w łowickim sądzie mnóstwo, przy czym coraz większa ich część wiąże się właśnie z handlem w Internecie. Nasz przykład to historia Erwina S. Ten młody mieszkaniec jednego ze śródmiejskich osiedli zdążył mieć już kilka razy konflikt z prawem, a kolejna sprawa, za którą odpowie, to oszustwo na szkodę Moniki B. z Gorzowa Wielkopolskiego, na kwotę 4.700 zł.

17 grudnia 2016 roku, w gorączkowym czasie przedświątecznych zakupów, S., przedstawiający się jako „radziooo”, zamieścił na Allegro ogłoszenie o sprzedaży złotego męskiego łańcuszka ze złotym krzyżem. Opisał, że jest to okazja, starał się tego dowieść – i być wiarygodnym. Napisał, że to próba 585, że łańcuch jest ze „splotem królewskim”, że jest z „włoskiego złota” i robiony na zamówienie. Załączył fotografię łańcuszka, a w opisie tłumaczył, że na ekranie może on wyglądać na matowy, bo był używany. Legendę uzasadniało stwierdzenie, że precjozo wystawiane jest na sprzedaż, bo właściciel chce kupić sobie większy.

Monika B. chciała zrobić prezent swojemu mężowi, nie chciała więc płacić z konta, do którego mąż miał dostęp, by się nie zorientował, poprosiła o przysługę szwagra. Pieniądze przelali na wskazane konto. Gdy po kilku dniach przesyłka nie przyszła, zaczęła monitować. Z początku odpowiedź brzmiała, że towar wysłany, a czas na dostarczenie jest trzy dni, potem kontakt się urwał, telefon nie odpowiadał. Łańcuszek pod wskazany adres nie dotarł.Monika B. zgłosiła sprawę na policję. I jeśli Erwin S. myślał, że zostanie w sieci anonimowy,to się mylił. Policja potrzebowała tylko czasu.

Kluczowe było zwrócenie się do Allegro o dane sprzedającego. Rzut oka w akta sądowe uświadamia jak pełnej, potrzebnej śledczym informacji, może dostarczyć o każdym internetowy gigant. W odpowiedzi aukcyjny serwis przesłał policji tabelaryczne zestawienie kilku kont należących do osób, które mogły być wmieszane w szemrane interesy człowieka podpisującego się „radziooo”. „Zapisy systemowe wskazują na występowanie powiązań między następującymi kontami” – pisano. I w tabeli podano nazwiska, adresy, loginy, adresy mailowe, telefony… „Istnieje prawdopodobieństwo, że z wymienionych kont korzysta ta sama osoba bądź kilka osób w porozumieniu ze sobą. (…) Grupę wytypowaliśmy na podstawie różnych analogii danych: zbieżności adresów, danych osobowych, wspólnych logowań, wzajemnych interakcji, rachunków bankowych, asortymentu sprzedaży, schematu budowy loginu i maila itp.”

O każdym z powiązanych w ten sposób ludzi policja dostała z Allegro pełną informację.

I dalej specjalista ds. bezpieczeństwa prowadził śledczych niemal za rękę: „Bardzo przydatna w ustaleniu sprawy (poprzez wskazanie miejsca, z którego logował się dany użytkownik) może okazać się analiza logowań. Po wytypowaniu adresów IP z przekazanej listy logowań należy zwrócić się z pytaniem do dostawców usług internetowych, którym są one przyporządkowane. Bardzo cennych informacji może dostarczyć także zwrócenie się do serwisów, na których założone są skrzynki e-mail, którymi posługiwał się dany użytkownik.”

Policja poszła oczywiście tym tropem. Zażądała od Orange wydania danych personalnych właściciela numeru telefonicznego oraz danych abonenta posługującego się wskazanymi adresami IP, a od Wirtualnej Polski danych osób korzystających z danego adresu e-mailowego.

Prokurator natomiast zgłosił się do Sądu Okręgowego w Łodzi o zwolnienie banku z tajemnicy bankowej co do tego, kto jest właścicielem konta, na które przelano wyłudzoną kwotę. Bank wyraził na to zgodę.

Erwina S. zaczęto więc szukać już krótko po oszustwie, ale mimo wielokrotnie podejmowanych prób, nie odnaleziono go ani pod adresem w Łowiczu, ani pod innymi uzyskanymi dzięki współpracy z Allegro.

Policja nabrała przekonania, że oszust się ukrywa i ostatecznie po kolejnych kilku miesiącach, w październiku 2017 roku, zarządzono poszukiwania listem gończym. Młody człowiek miał szczęście, bo przebywał na wolności jeszcze przez prawie dwa lata, nie ujawniając się. Wpadł w lipcu 2019 roku w Krakowie.

Przesłuchany, przyznał się. Wyrok zapadł 30 marca 2019 roku. Sąd wymierzył mu karę 1,5 roku ograniczenia wolności oraz 30 godzin miesięcznie nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne. Pracować jednak nie mógł, gdyż w wyniku zatrzymania musiał najpierw odsiedzieć karę bezwzględnego więzienia za inne przestępstwa.

Wyszedł na wolność w styczniu 2020 roku, zawieszone wcześniej wykonanie kary odwieszono w czerwcu, w październiku miał się zjawić u kuratora, by określić mu miejsce i termin rozpoczęcia pracy. Nie zjawił się, więc pod koniec października prokurator wystąpił do Sądu Rejonowego o orzeczenie kary zastępczej pozbawienia wolności zamiast wcześniej orzeczonego ograniczenia wolności.

Interesujące w tej sprawie jest to, że przestępstwo było szybkie, jak wszystkie transakcje internetowe – ale szybko też ustalono kim jest „radziooo”, któremu się wydawało, że będzie anonimowy. Późniejsze perypetie są tylko wynikiem klasycznego ukrywania się – w realu, nie w necie.

Materiał powstał w ramach projektu Stowarzyszenia Gazet Lokalnych z Polsko-Amerykańską Komisją Fulbrighta „Media bliżej ludzi”, finansowanego ze środków Departamentu Stanu USA