Piątek trzynastego: dzień pechowy czy zwykły przesąd?

Dziś obchodzimy jeden z najbardziej znanych dni w kulturze przesądów – piątek trzynastego. Ostatni taki dzień miał miejsce w październiku ubiegłego roku. Dla jednych to zwyczajna data w kalendarzu, dla innych – dzień, który budzi lęk i niepokój. Choć w dzisiejszych czasach coraz więcej osób podchodzi do tej daty z przymrużeniem oka, piątek trzynastego nadal wywołuje wierzenia w złe wróżby.

Historia przesądu

Połączenie piątku z liczbą trzynaście wywodzi się z różnych tradycji kulturowych i historycznych. Piątek sam w sobie był uważany za pechowy dzień w wielu kulturach, ponieważ to właśnie tego dnia Jezus Chrystus został ukrzyżowany. Trzynastka natomiast w kontekście religijnym kojarzy się z Ostatnią Wieczerzą, na której zasiadło trzynastu gości – apostołowie i Jezus, w tym Judasz, który zdradził Chrystusa.

W mitologii nordyckiej trzynastym bogiem, który pojawił się na uczcie w Valhalli, był Loki – bóg oszustwa i chaosu, który doprowadził do śmierci Baldura, boga światła.

W średniowieczu, 13 października 1307 r., niesłusznie oskarżono, a następnie skazano na śmierć templariuszy z rozkazu króla Francji Filipa IV. Było to wygodnym rozwiązaniem dla władcy, ponieważ był u nich zadłużony. Tuż przed śmiercią Wielki Mistrz Zakonu, Jacques de Molay, przeklął Filipa IV i papieża Klemensa V, a rok później obaj nie żyli. W tamtym okresie liczba 13 była także kojarzona z czarownicami. Wierzono, że w sabatach czarownic uczestniczyło trzynaście osób: dwanaście czarownic i diabeł, co dodatkowo umacniało negatywne skojarzenia.

Przesądy związane z piątkiem trzynastego

• Nie przechodź pod drabiną – przechodzenie pod drabiną jest uważane za przynoszące nieszczęście, szczególnie w piątek trzynastego. Przesąd ten wywodzi się z czasów starożytnych, gdy trójkąt (tworzony przez drabinę opartą o ścianę) symbolizował życie, a jego zakłócenie miało przynosić pecha.
• Rozbite lustro – według przesądów rozbicie lustra przynosi siedem lat nieszczęścia. W piątek trzynastego taki incydent może przynieść jeszcze dłuższy okres niepowodzenia.
• Czarne koty – przejście przez drogę czarnego kota jest uznawane za zwiastun pecha. W piątek trzynastego ten przesąd nabiera dodatkowej mocy.
• Rezygnacja z lotów – statystyki pokazują, że wiele osób rezygnuje z lotów samolotem w piątek trzynastego. Linie lotnicze notują mniejszą liczbę rezerwacji tego dnia.

Dlaczego wciąż wierzymy w przesądy?

Przesądy, takie jak te związane z piątkiem trzynastego, mają głęboko zakorzenione korzenie w ludzkiej psychice. W momentach, gdy nie mamy kontroli nad wydarzeniami, szukamy symboli, które mogą wytłumaczyć przypadkowe niepowodzenia.

Istnieje nawet coś takiego jak triskaidekafobia, czyli lęk przed liczbą trzynaście. Choć brzmi to absurdalnie, wiele osób i instytucji podejmuje kroki, aby unikać tej liczby. Przykładowo, niektóre linie lotnicze nie mają rzędu numer 13, a w niektórych hotelach brakuje pokoi o numerach 13, 113, 213 itd. czy 13. piętra.

Piątek trzynastego może pojawić się co najmniej raz w roku, a maksymalnie trzy razy. W 2024 r. nadejdzie jeszcze raz – w grudniu. W 2025 r. wystąpi tylko raz, ale w 2026 r. aż trzy razy.

A co mieszkańcy Łowicza sądzą o piątku trzynastego? Obejrzyj naszą sondę z 2022 roku.