Czym są safe harbour w kontekście podatkowym?

Transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi podlegają szczególnie restrykcyjnym regulacjom prawnym, w celu ochrony wolnej konkurencji i zapobiegania nadużyciom, zwłaszcza podatkowym. Dla przedsiębiorstw może oznaczać to poważne utrudnienia, zwłaszcza w postaci konieczności sporządzania dodatkowej dokumentacji oraz analiz cen transferowych. Mechanizm safe harbour powstał w celu ułatwienia przeprowadzenia części transakcji. Co to oznacza w praktyce i jakie pułapki czekają na podmioty korzystające z bezpiecznej przystani?

Czym jest mechanizm safe harbour?

Safe harbour, czyli bezpieczna przystań, to mechanizm uproszczonych zasad dla podatników będących podmiotami powiązanymi, w zakresie sporządzania dokumentacji cen transferowych. Dotyczy usług o niskiej wartości dodanej oraz pożyczek. Możliwość skorzystania z safe harbour mają tylko podmioty spełniające szczegółowe wymagania, określone przez ustawodawcę (więcej nt. aktualnego i historycznego stanu prawnego mechanizmu safe harbour w Polsce przeczytasz na https://cenytransferowe.org/baza-wiedzy/safe-harbour/).

Uproszczenie polega na odstąpieniu organu podatkowego od określenia dochodu (albo straty) w zakresie wysokości narzutu na kosztach usługi lub oprocentowania pożyczki objętej mechanizmem. W dokumentacji nie trzeba zatem wykazywać analizy porównawczej cen transferowych. Oczywiście stanowi to znaczne uproszczenie dla podatnika, ale wiąże się też z koniecznością skrupulatnej weryfikacji transakcji.

Safe harbour a usługi o niskiej wartości

Usługi o niskiej wartości dodanej są szczegółowo wymienione w ustawach o CIT i PIT. Lista jest zamknięta, co oznacza, że wyłącznie znajdujące się na niej usługi mogą być objęte mechanizmem safe harbour. Są to: usługi wspomagające działalność gospodarczą usługobiorcy, usługi spoza głównego przedmiotu działalności grupy podmiotów powiązanych oraz usługi nie podlegające dalszej odsprzedaży przez usługobiorcę (z kilkoma wyłączeniami). Wartość usług, do których można zastosować przepisy z zakresu bezpiecznej przystani, świadczonych przez usługodawcę na rzecz podmiotów niepowiązanych, nie może przekraczać 2% wartości tych samych usług świadczonych zarówno na rzecz podmiotów powiązanych, jak i niepowiązanych.

Dodatkowo spełnionych musi zostać szereg warunków: narzut na kosztach nie może przekraczać 5% w przypadku nabycia usług, ale nie może być niższy niż 5% w przypadku ich świadczenia. Usługodawca nie może mieć siedziby na terenie raju podatkowego. Dodatkowo usługobiorca chcący skorzystać z mechanizmu safe harbour, musi przeprowadzić kalkulację, która obejmuje następujące informacje: rodzaj i wysokość kosztów, opis transakcji z analizą funkcji, ryzyk i aktywów, a także sposób zastosowania wyboru kluczy alokacji dla podmiotów powiązanych korzystających z usług, wraz z uzasadnieniem.

Safe harbour a pożyczki

Mechanizm safe harbour ma zastosowanie również w przypadku pożyczek (do których ustawodawca zalicza również kredyty oraz obligacje). Podstawowe wymagania (dot. narzutu oraz siedziby pożyczkodawcy) są identyczne jak w przypadku usług o niskiej wartości dodanej. W kwestii pożyczek trzeba natomiast brać pod uwagę dodatkowe wymagania.

Okres, na który zostaje udzielona pożyczka, nie może przekroczyć 5 lat. Oprocentowanie pożyczki ustalane jest w oparciu o marżę oraz rodzaj bazowej stopy procentowej, które określa obwieszczenie Ministra Finansów, na dzień zawarcia umowy. Jednocześnie nie mogą wystąpić inne niż odsetki od udzielonego kapitału wypłaty w związku z obsługą pożyczki. W roku podatkowym łączny poziom zobowiązań lub należności podmiotu powiązanego, wynikający z umowy pożyczki, nie może przekroczyć 20 mln PLN.

Obowiązki przy stosowaniu mechanizmu safe harbour – na co zwrócić uwagę?

Korzystający z mechanizmu safe harbour podatnicy muszą pamiętać przede wszystkim, że zwolnienie ze standardowej dokumentacji nie oznacza braku formalności do spełnienia. Kalkulacja musi obejmować m.in. rozbudowaną bazę kosztową. Najczęściej przygotowuje się ją metodą koszt plus (suma bazy kosztowej).

Mechanizm bezpiecznej przystani ma z założenia ułatwiać przeprowadzanie tych transakcji, które pomiędzy podmiotami powiązanymi zawierane są najczęściej. Skorzystanie z niego jest więc logicznym wyborem, pod warunkiem że spełnione zostały wszystkie przesłanki, a nad procesem czuwa profesjonalny doradca, który zadba o prawidłowość procesu na każdym jego etapie.

Warto korzystać z usług podmiotów specjalizujących się w podatkach podmiotów powiązanych w zakresie cen transferowych, jako że zagadnienia te wykraczają poza zakres kompetencji księgowych, co może prowadzić do nieprawidłowości i konieczności poniesienia uciążliwych konsekwencji.