Czym są uziomy? Zastosowanie, montaż i wybór materiałów

Czym są uziomy?

Uziomy to metalowe elektrody (najczęściej metalowe pręty lub taśmy) zakopane w ziemi na odpowiedniej głębokości. Stanowią końcowe elementy układu instalacji odgromowej, a ich podstawowym zadaniem jest bezpieczne rozproszenie w ziemi ładunku elektrycznego pochodzącego z wyładowań atmosferycznych. W ten sposób zapobiegają szkodliwemu oddziaływaniu prądu piorunowego na budynek oraz osoby i urządzenia znajdujące się w jego wnętrzu.

Rodzaje uziomów

W zależności od konstrukcji i zastosowania wyróżniamy kilka podstawowych typów uziomów. Do najczęściej stosowanych należą uziomy pionowe (szpilkowe). To nic innego, jak pręty wbijane pionowo w ziemię do momentu uzyskania pożądanej wartości rezystancji - takiej, która zapewni efektywne odprowadzanie prądu do gruntu. Wyróżniamy także uziomy poziome (otokowe) w formie taśm lub przewodów. Komponenty te układa się w wykopach na określonej głębokości.  Ważną odmianą są także uziomy fundamentowe instalowane bezpośrednio w strukturze fundamentów budynku, zapewniające stabilne i trwałe połączenie z ziemią.

Innym obowiązującym podziałem jest kategoryzacja na uziomy naturalne i sztuczne. Pierwsze to elementy integralne ze strukturą obiektu, np. zbrojenia, rury wodociągowe, metalowe płaszcze kabli czy ołowiane powłoki. Uziomy sztuczne to z kolei wszelkie komponenty “dodane” - rury, pręty, stalowe taśmy czy blacha.

Z jakich materiałów powinny być wykonane uziomy?

Wśród najczęściej stosowanych materiałów wyróżniamy:

• stal ocynkowaną, która łączy w sobie wysoką wytrzymałość mechaniczną i odporność na korozję, co czyni ją idealnym wyborem w standardowych warunkach gruntowych;
• stal nierdzewną - materiał użyteczny zwłaszcza w miejscach narażonych na agresywne środowisko chemiczne, jak obszary przemysłowe;
• miedź, którą zapewnia doskonałe właściwości elektryczne i odporność na korozję; nieco droższa od stali; stosuje się dla instalacji wymagających najwyższej przewodności.

Techniczne aspekty montażu uziomów

Prawidłowy montaż uziomów wymaga uwzględnienia kilku kluczowych czynników technicznych. Przede wszystkim uziomy powinny być zainstalowane na odpowiedniej głębokości.

Przykładowo uziom szpilkowy montuje się poprzez pogrążanie metalowych prętów (długość jednego pręta to zazwyczaj 1,5 m) w ziemi do momentu osiągnięcia pożądanej rezystancji uziemienia. Najniższa część takiego uziomu powinna zostać umieszczona na głębokości nie mniejszej, niż 3 m, a najwyższa - nie mniejszej, niż 0,5 m. Z kolei uziomy poziome układa się w specjalnie wykopanych rowach, by za pomocą bednarki (przewód płask) uformować wokół obiektu zamknięty pierścień.

Równie istotnym aspektem technicznym jest zapewnienie właściwej rezystancji uziemienia. W Polsce zgodnie z normą PN-EN 62305:2012 powinna ona wynosić nie więcej niż 10 omów. Rezystancja jest kluczowym wskaźnikiem skuteczności uziomu i powinna być regularnie monitorowana, zwłaszcza w przypadku uziomów zainstalowanych w gruntach o zmiennych właściwościach. Jeśli dopuszczalne wartości zostaną przekroczone, może być konieczna rozbudowa systemu o dodatkowe uziomy.

Jakie uziomy warto wybierać?

Wybór uziomów warto przede wszystkim powierzyć fachowcom, którzy dostosują typ komponentu do wymagań projektowych oraz parametrów, jakie powinien posiadać system ochrony odgromowej. Tylko w ten sposób możliwe będzie zapewnienie jego maksymalnej skuteczności. Przykładowo uziomy wykonane z miedzi są droższe, ale zapewniają najwyższą jakość przewodzenia prądu, co jest szczególnie ważne w instalacjach o dużych wymaganiach. Z kolei stal nierdzewna to wybór doskonały wybór w warunkach o wysokiej wilgotności lub w miejscach narażonych na korozję. Dla większości standardowych instalacji w budynkach mieszkalnych idealnym rozwiązaniem będą uziomy ze stali ocynkowanej, które oferują optymalny stosunek ceny do jakości.