Przed kilkoma dniami, w poniedziałek 1 września, rozpoczął się nowy rok szkolny, przynosząc uczniom, nauczycielom i dyrektorom największe zmiany w polskiej edukacji od lat. Ministerstwo Edukacji Narodowej pod kierownictwem minister Barbary Nowackiej wprowadza kompleksową reformę nazwaną "Reforma26. Kompas Jutra", której pierwsze elementy wejdą w życie już w tym roku szkolnym.

Nowe przedmioty w planie lekcji

Największą nowością będzie wprowadzenie dwóch zupełnie nowych przedmiotów – edukacji obywatelskiej i edukacji zdrowotnej. Edukacja obywatelska ma zastąpić dotychczasową historię i teraźniejszość (HiT) i ma wyposażyć młodzież w umiejętności potrzebne do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Program koncentruje się na rozwijaniu świadomości obywatelskiej, walce z dezinformacją oraz kształtowaniu kompetencji społecznych.

Drugi przedmiot – edukacja zdrowotna – zastąpi dotychczasowe wychowanie do życia w rodzinie. Zajęcia będą miały charakter nieobowiązkowy i obejmą szeroki zakres tematów od zdrowia fizycznego i psychicznego, przez edukację seksualną, po profilaktykę uzależnień i bezpieczne korzystanie z internetu. 

Ograniczenie lekcji religii

Jedną z najbardziej komentowanych zmian jest ograniczenie liczby godzin religii i etyki z dwóch do jednej godziny tygodniowo. Zajęcia te mają być planowane bezpośrednio przed lub po obowiązkowych lekcjach, chyba że wszyscy uczniowie w klasie będą na nie uczęszczać. 

Rewolucja w wychowaniu fizycznym 

Lekcje wychowania fizycznego również przejdą metamorfozę. Nowa podstawa programowa przewiduje obowiązkowe testy już dla klas I-III (dotychczas były wymagane od klasy IV), co ma pomóc w planowaniu ćwiczeń dostosowanych do potrzeb uczniów. Starsze roczniki poznają elementy przygotowania do służb mundurowych – od biegów długodystansowych, przez ćwiczenia siłowe, po podstawy samoobrony.

Do tych zmian odnosi się dyrektorka Szkoły Podstawowej w Jamnie w gminie Łowicz Marzanna Kujawiak. Zmiany dotyczą bowiem nie tylko uczniów szkół średnich, ale również podstawowych. - Głównym założeniem jest koncentrowanie się na rozwoju kompetencji ruchowych dzieci, z przesunięciem na dalszy plan realizacji oceny konkretnych zadań sprawnościowych. Ważne ma stać się zachęcanie i motywowanie uczniów do podejmowania aktywności fizycznej, propagowanie prozdrowotnych postaw poprzez ruch i zabawę, zadbanie o dobre samopoczucie dziecka i jego zadowolenie, ale także realizowanie założeń edukacji włączającej, wykorzystywanie technologii i troska o środowisko.

Ważne ma stać się zachęcanie i motywowanie uczniów do podejmowania aktywności fizycznej

- Wuefiści pracujący w szkołach stowarzyszeniowych, uwzględniają te wytyczne w planach pracy z dziećmi, a indywidualne podejście do pracy z nimi, dbanie o ich dobrostan oraz zachęcanie do sprawności fizycznej jako alternatywy dla multimediów są w naszych szkołach obecne już od kilku lat - dodaje dyrektorka, a zarazem prezes Stowarzyszenia Na Rzecz Rozwoju Oświaty Gminy Łowicz.    

Kalendarz feryjny

Ważną zmianą organizacyjną będzie też nowy harmonogram ferii zimowych, które będą trwać w trzech turach zamiast czterech. Pierwsze odbędą się od 19 stycznia do 1 lutego dla województw: mazowieckiego, pomorskiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego, drugie od 2 do 15 lutego dla dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, łódzkiego, zachodniopomorskiego, małopolskiego i opolskiego, a trzecie od 16 lutego do 1 marca dla pozostałych województw.

[ZT]330107[/ZT]

Zmiany dla uczniów ze specjalnymi potrzebami

Od września została też nie wprowadzona ocena funkcjonalna dla dzieci z autyzmem, problemami sensorycznymi i niepełnosprawnościami intelektualnymi. System ten będzie koncentrował się na codziennym funkcjonowaniu ucznia, jego umiejętnościach społecznych i samodzielności, a nie tylko na wynikach w nauce. Ocenianie będzie odbywać się przez obserwację w naturalnym środowisku szkolnym, przy współpracy nauczyciela, psychologa i rodziców.

Jak zauważa dyrektor Marzanna Kujawiak: - Zapowiadane od przyszłego roku przejście do tzw. oceny funkcjonalnej jest czymś oczekiwanym. Jednak ważnym aspektem jest dookreślenie, czego ta ocena ma dotyczyć, jak ma być konstruowana i przekazywana uczniowi i rodzicom.

Dyrektor szkoły w Jamnie dodaje, że zgodnie z zapowiedziami ma ona być przekazywana w formie opisowej informacji, w której zawarte będą mocne i słabe strony pracy dziecka oraz wskazówki naprowadzające ucznia na samorozwój. - Te zamiary należałoby ocenić pozytywnie - przyznaje.

Jej zdaniem ocena funkcjonalna to krok w dobrą stronę, szczególnie w przypadku uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi: - To ważne, by ci uczniowie mieli szansę na sukces, na miarę swoich możliwości. Sposób oceniania ich działań będzie kształtował ich chęć do samodoskonalenia. Ważne jest, by planowane zmiany w ocenianiu uczniów, służyły im samym. 

Co się zmienia dla nauczycieli

Nauczyciele mogą liczyć na szereg korzystnych zmian. Od 1 września 2025 roku zostają zlikwidowane tzw. "godziny czarnkowe" – obowiązkowe godziny dostępności dla uczniów i rodziców, które obowiązywały od 2022 roku.

W zakresie wynagrodzeń, od stycznia 2025 roku nauczyciele otrzymali już 5-procentową podwyżkę, a od stycznia 2026 roku czeka ich kolejny 3-procentowy wzrost. Minimalne wynagrodzenie zasadnicze wynosi obecnie:

nauczyciel początkujący – 5153 zł brutto (około 3864 zł netto)

nauczyciel mianowany – 5309 zł brutto (około 3981 zł netto)

nauczyciel dyplomowany – 6210 zł brutto (około 4657 zł netto)

Dodatkowo zostanie skrócony okres zatrudnienia nauczyciela początkującego na czas określony z dwóch lat szkolnych do jednego roku. Wzrosną także nagrody jubileuszowe – za 40 lat pracy z 250% do 300% wynagrodzenia, a wprowadzona zostanie nowa nagroda za 45 lat pracy w wysokości 400% wynagrodzenia miesięcznego.

Od 1 września 2025 roku zostają zlikwidowane tzw. "godziny czarnkowe" – obowiązkowe godziny dostępności dla uczniów i rodziców, które obowiązywały od 2022 roku.

Jak odnotowuje Marzanna Kujawiak: - W szkołach stowarzyszeniowych etat nauczycielski wynosi 22 godziny. Zatem wynagrodzenie jest proporcjonalnie wyższe niż dla nauczycieli pracujących 18 godzin. Podwyżki planowane przez MEN są uwzględniane podczas planowania płac w szkołach, jednak nie są one wiążące dla dyrektorów szkół zrzeszonych w stowarzyszeniu. W wynagrodzeniach w szkołach prowadzonych przez stowarzyszenie uwzględniane są: dodatek stażowy, premia uznaniowa i nagrody jubileuszowe. 

Nowe wyzwania dla dyrektorów

Dyrektorzy szkół staną przed nowymi wyzwaniami organizacyjnymi. Muszą przygotować się na wprowadzenie obowiązkowych rad szkół z równą reprezentacją nauczycieli, rodziców i uczniów. Rada będzie uchwalać statut szkoły, opiniować plan pracy oraz występować z wnioskami do dyrekcji.

Planowane jest także powołanie rzecznika praw ucznia na poziomie krajowym, wojewódzkim i szkolnym, który będzie zajmować się interwencjami w sprawach naruszeń praw uczniów oraz monitorować przestrzeganie przepisów oświatowych. Ten zamiar został już mocno skrytykowany przez część środowisk nauczycielskich. 

Dyrektorzy zyskają w pewnych sprawach  większą autonomię – zrezygnowano z obowiązku opiniowania arkuszy organizacyjnych szkół przez kuratora oświaty.

[ZT]330097[/ZT]

Perspektywy na przyszłość

To dopiero początek zmian. Najważniejsze elementy reformy, w tym uproszczona podstawa programowa odchudzona o około 20%, większy nacisk na zajęcia praktyczne i projektowe oraz nowy system oceniania, mają wejść w życie od września 2026 roku.

Nowa podstawa programowa zostanie wprowadzona etapowo: od września 2026 roku w przedszkolach oraz klasach I i IV szkoły podstawowej, od 2027 roku w klasach I szkół ponadpodstawowych, a pierwsze egzaminy ósmoklasisty i matura w nowej formule odbędą się w 2031 roku.

Opinie dyrektorów 

Dyrektor ZST im. 10 Pułku Piechoty w Łowiczu Dariusz Żywicki powiedział nam, że podchodzi do nowego roku szkolnego jak zawsze, czyli pełen entuzjazmu i zapału. Edukacja zdrowotna jest przedmiotem nieobowiązkowym, do 25. września uczniowie mają czas na wypełnienie deklaracji i dopiero po tym terminie będzie wiedział, czy będzie wystarczająca ilość osób chętnych, by na ten przedmiot uczęszczać, a tym samym konieczność zatrudnienia odpowiedniego nauczyciela tego przedmiotu.

Z całkowitą aprobatą dyrektor Żywicki „wita” natomiast usunięcie obowiązku pełnienia przez nauczycieli dyżurów pozalekcyjnych podczas tzw. „godzin czarnkowych”, co nie przynosiło jego zdaniem zamierzonych efektów.

- Jesteśmy przygotowani – podkreślił w rozmowie z nami Jerzy Zabost, dyrektor ZSP 2 CKZ w Łowiczu zaznaczając, że w szkolnictwie trzeba być przygotowanym na ciągłe zmiany i niewiele jest go w stanie zaskoczyć, a tegoroczne modyfikacje nazwał bardziej kosmetycznymi, niż programowymi. Likwidację godzin dostępności również ocenia pozytywnie, choć jak mówi - dla uczniów nie będzie to zauważalna zmiana, gdyż nauczyciele i tak prowadzą konsultacje i są cały czas do dyspozycji swoich podopiecznych podczas rozmaitych zajęć dodatkowych.

Dyrektor szkoły na Blichu wyraził także swoje zadowolenie, że przed nadchodzącym nowym rokiem szkolnym nie został zredukowany żaden pełen etat nauczycielski, a także udało się ukończyć wszelkie remonty zaplanowane podczas mijających wakacji w placówce.

Dyrektor II L.O. w Łowiczu - Agnieszka Ruta-Kucińska pozytywnie ocenia rezygnację z obowiązku opiniowana arkuszy organizacyjnych szkół przez kuratora oświaty, co z pewnością ograniczy biurokrację i zwiększy autonomię placówek, na co większość dyrektorów powinna odetchnąć z ulgą. Zarządzana przez nią szkoła jest przygotowana na nauczanie edukacji obywatelskiej i edukacji zdrowotnej, jeżeli chodzi o drugi z wymienionych przedmiotów wszystko pozostaje w gestii uczniów i rodziców, ponieważ nie jest on obowiązkowy. Godziny dostępności nauczycieli były wykorzystywane sporadycznie, a nauczyciele i tak przecież nie zrezygnują z pomocy uczniom w ramach zajęć dodatkowych.

Małgorzata Zielińska dyrektor Zespołu Szkół Ponadpodstawowych nr 4 w Łowiczu czyli popularnego "Ekonomika" mówi nam, że z optymizmem wkracza w nowy rok szkolny. - Wierzę, że wszystko będzie w porządku i że wszystko się uda - zaznacza i dodaje - Udało nam się dużo zdziałać m.in. przygotowaliśmy już plan zajęć, nauczyciele są gotowi do pracy.